متا از سری جدید مدل‌های AI (هوش مصنوعی چیست) خود با نام Llama 4 رونمایی کرده تا تنور رقابت با گوگل و OpenAI را داغ‌تر کند. به گفته متا این مدل‌ها نه‌تنها از نسل‌های پیشین خود قدرتمندترند، بلکه در بسیاری از معیارهای استاندارد رقبای سرسخت را نیز پشت سر گذاشته‌اند.
این خانواده شامل چهار مدل اسکات (Scout)، ماوریک (Maverick)، ریزنینگ (Reasoning) و بهیمث (Behemoth) است اما در حال حاضر تنها ۲ مدل اول در دسترس عموم قرار گرفته‌اند. هر چهار مدل از معماری MoE بهره برده و توانایی کار با متن، تصویر و ویدیو را دارند.
ویژگی‌های مدل اسکات
متا می‌گوید Llama 4 Scout با ۱۷ میلیارد پارامتر فعال و ۱۶ شبکه تخصصی بهترین مدل در کلاس خودش است؛ آن‌هم با یک ویژگی بسیار مهم: قابلیت اجرا روی تنها یک کارت گرافیک Nvidia H100! یعنی کارایی فوق‌العاده زیاد، بدون دردسرهای پیاده‌سازی سخت‌افزاری سنگین.
این مدل در آزمون‌های مختلف رقیبان سرسختی مثل Gemma 3 گوگل، Gemini 2.0 Flash-Lite و حتی مدل متن‌باز Mistral 3.1 را پشت سر گذاشته است.
اما نکته جادویی Llama 4 Scout پنجره پردازشی ۱۰ میلیون توکنی است. این مدل قادر است حجم عظیمی از داده‌های متنی و تصویری را یکباره آنالیز کند؛ درست مثل وکیلی که تمام جزئیات یک پرونده چند هزار صفحه‌ای را در ذهنش می‌گنجاند تا بهترین تصمیم را بگیرد. برای توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، محققان و حتی کاربران عادی این ویژگی مزایایی مثل سرعت بیشتر در پردازش درخواست‌های پیچیده را به ارمغان می‌آورد.
ویژگی‌های مدل ماوریک
در طرف دیگر Llama 4 Maverick قرار دارد؛ مدلی که انگار متا آن را برای نمایش قدرت در برابر گوگل، OpenAI و رقبای دیگر پرورش داده است. ماوریک همان ۱۷ میلیارد پارامتر فعال را دارد ولی این بار با ۱۲۸ شبکه تخصصی! نتیجه‌اش شده مدلی که در بسیاری از بنچمارک‌ها حتی از GPT-4o (chatgpt چیست) و Gemini 2.0 Flash هم جلو زده است.
جالب اینجاست که ماوریک در زمینه استدلال منطقی و کدنویسی نتایج قابل مقایسه با DeepSeek-V3 ارائه می‌دهد؛ آن هم با ۵۰ درصد پارامتر فعال کمتر!
بااین‌حال متا اذعان کرده که این مدل هنوز در رقابت با غول‌هایی مانند Gemini 2.5 Pro گوگل، Claude 3.7 Sonnet آنتروپیک یا GPT-4.5 به جایگاه برترین‌ها نرسیده است.
مدل‌های پیشرفته‌تر در راهند
متا در کنار این دو مدل از پروژه‌ای بلندپروازانه‌تر با نام Llama 4 Behemoth نیز خبر داده است؛ مدلی که هنوز در مرحله آموزش قرار دارد اما نوید یک جهش بزرگ را می‌دهد. Behemoth با ۲۸۸ میلیارد پارامتر فعال و مجموع پارامترهایی نزدیک به دو تریلیون، قرار است یکی از هوشمندترین مدل‌های زبانی جهان باشد.
آزمایش‌های اولیه نشان می‌دهد این مدل در زمینه‌های علمی و ریاضی از جمله حل مسائل پیچیده عملکردی بهتر از GPT-4.5، Claude 3.7 Sonnet و Gemini 2.0 Pro داشته است. بااین‌حال متا تأکید کرده که Behemoth هنوز به تکامل نهایی نرسیده و در رقابت کلی همچنان از Gemini 2.5 Pro عقب است.
راز موفقیت Llama 4 در چیست؟
این خانواده با بهره‌گیری از معماری نوآورانه «ترکیب خبرگان» (Mixture of Experts یا MoE) ساخته شده‌اند؛ رویکردی که به جای استفاده از یک شبکه عظیم و یکپارچه، وظایف را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کرده و هر بخش را به شبکه‌های تخصصی‌تر می‌سپارد.
نتیجه استفاده از این رویکرد افزایش سرعت و کارایی در آموزش مدل‌ها و پاسخگویی به درخواست‌ها است. درست مثل شرکتی بزرگ که هر بخشش تخصصی کار می‌کند و در نهایت، محصول نهایی خیلی بهتر از قبل از آب درمی‌آید.
دسترسی به هوش مصنوعی Llama 4
متا این مدل‌ها را نه‌تنها برای توسعه‌دهندگان و پژوهشگران بلکه برای کاربران عادی نیز در دسترس قرار داده است. مدل‌های اسکات و ماوریک همین حالا از طریق وب‌سایت llama.com و پلتفرم Hugging Face قابل دانلود هستند.
علاوه بر این متا این مدل‌ها را در دستیار هوش مصنوعی خود (Meta AI) ادغام کرده که در اپلیکیشن‌های واتساپ، مسنجر و اینستاگرام در بیش از ۴۰ کشور در دسترس است. البته باید توجه داشت که قابلیت‌های چندوجهی این دستیار فعلاً محدود به زبان انگلیسی و کشور آمریکاست.
آینده چگونه خواهد بود؟
رونمایی متا از هوش مصنوعی Llama 4 پرسش‌های متعددی را نیز به همراه دارد. آیا با این مدل‌ها می‌تواند سهم بیشتری از بازار هوش مصنوعی را به خود اختصاص دهد یا رقبای قدرتمندی مانند گوگل و اوپن‌ای‌آی همچنان پیشتاز خواهند ماند؟ تجربه‌های گذشته نشان داده که ادعاهای اولیه شرکت‌ها در حوزه فناوری همیشه با واقعیت هم‌خوانی ندارد. شاید ثبت و تحلیل تجربه‌های کاربران و توسعه‌دهندگان در مواجهه با این مدل‌ها بتواند تصویر روشن‌تری از جایگاه واقعی Llama 4 در اکوسیستم هوش مصنوعی ارائه دهد.
منبع
