مهاجرت ابری پوست‌اندازی اساسی در زیرساخت فناوری اطلاعات سازمان‌ها است. طی این فرایند همه اطلاعات، فایل‌ها و داده‌ها از سیستم سنتی به سرورهای ابری منتقل می‌شود. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۲۶ بیش از ۷۵ درصد سازمان‌ها زیرساخت‌های مبتنی بر ابر را به‌طور کامل پذیرفته‌اند. اما چرا این تغییر اتفاق می‌افتد؟ مهاجرت ابری چیست ؟ و مهم‌تر از همه چطور می‌شود مهاجرت ابری را برنامه‌ریزی و اجرا کرد؟ در مطلب پیش‌رو به این سوالات به طور کامل پاسخ می‌دهیم.
مهاجرت ابری چیست؟
مهاجرت ابری (Cloud Migration) فرآیند انتقال داده‌ها، برنامه‌های کاربردی و زیرساخت فناوری اطلاعات از محیط سنتی مانند سرور داخلی به بستر ابری است. این مهاجرت می‌تواند بین دو ارائه‌دهنده خدمات ابری یا از یک محیط ابری ترکیبی به بستر تمام ابری مثل آمازون AWS، مایکروسافت اژور یا گوگل کلاد انجام شود.
تصور کنید شرکت شما هزاران پایگاه داده، برنامه کاربردی و نرم‌افزار سیستمی دارد که همگی روی سرورهای داخلی اجرا می‌شوند. مهاجرت ابری یعنی انتقال هوشمندانه و برنامه‌ریزی‌شده این حجم عظیم از دیتا به زیرساخت ابری بدون اینکه وقفه‌ای در کار ایجاد شود.
طی این مهاجرت سازمان از امکانات جدید مانند زیرساخت مقیاس‌پذیر، امنیت بالا و دسترسی آسان‌تر بهره‌مند می‌شود. بر اساس تحقیقات CDW این مزایای متعدد باعث شده تا سال جاری نیمی از شرکت‌های برجسته داده‌هایشان را به ابر منتقل کنند.
زمانی که به مهاجرت ابری فکر می‌کنید، یکی از اولویت‌ها باید انتخاب فضای ذخیره‌سازی مناسب باشد. اگر تصمیم به خرید فضای ابری گرفته‌اید، پیشنهاد می‌کنیم فضای ذخیره‌سازی ابری اهورا را بررسی کنید تا بهترین گزینه را برای کسب‌وکارتان انتخاب کنید.
دلایل مهاجرت ابری
سازمان‌ها در اوایل ظهور سرویس ابری فقط برنامه‌های جدید را روی ابر اجرا می‌کردند و زیرساخت محلی به قوت خودش باقی می‌ماند. با آشکار شدن مزایای بی‌شمار زیرساخت‌های ابری تب مهاجرت بالا گرفت. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این مزایا اشاره می‌کنیم.
1. صرفه‌جویی در هزینه‌ها
با رشد سرسام‌آور هزینه تجهیزات و نیروی فنی سازمان‌ها در ایران و حتی کشورهای دیگر به این نتیجه رسیده‌اند که مدیریت زیرساخت‌های داخلی دیگر به‌صرفه نیست. با مهاجرت به ابر شما از هزینه خرید سرور، تجهیزات ذخیره‌سازی و شبکه خلاص شده و فقط به ازای منابع مصرف شده هزینه پرداخت می‌کنید. مطالعات نشان داده مهاجرت ابری هزینه IT شرکت‌ها را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد.
2. مقیاس‌پذیری و انعطاف بالا
یکی از بزرگترین مزایای ابر قابلیت سریع افزایش یا کاهش منابع است. فرض کنید یک فروشگاه اینترنتی دارید و در شب یلدا یا جمعه سیاه بازدیدکنندگان سایت شما چند برابر می‌شود. اگر از سرور محلی استفاده کنید، با مشکل کمبود منابع مواجه شده و سایت به سرعت از دسترس خارج شود. اما با استفاده از ابر به راحتی و در یک چشم برهم زدن منابع را افزایش داده و به همه مشتریان رسیدگی می‌کنید.
3. بهبود امنیت و پایداری
برخلاف تصور رایج امنیت یکی از نقاط قوت فضای ابری است. ارائه‌دهندگان خدمات ابری مانند مایکروسافت Azure و گوگل کلاد سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی در زمینه امنیت سایبری انجام داده‌اند. این شرکت‌ها از رمزنگاری داده‌ها، احراز هویت چندعاملی و سیستم‌های نظارتی پیشرفته استفاده می‌کنند. قابلیت بازیابی اطلاعات و تحمل‌پذیری خطا هم باعث می‌شود که داده‌ها حتی در صورت خرابی سخت‌افزار یا حمله سایبری از دست نروند.
اگر می خواهید بدانید فضای ابری چیست و چه ویژگی هایی دارد مقاله فضای ابری چیست را در وبلاگ ما بخوانید.
4. ارتقای عملکرد و بهره‌وری
استفاده از سرورهای بهینه در دیتاسنترهای ابری به افزایش سرعت پردازش و کاهش تاخیر در اجرای برنامه‌ها کمک می‌کند. علاوه بر این سازمان‌ها می‌توانند از شبکه‌های توزیع محتوا (CDN) برای ارائه سریع‌تر خدمات به کاربران در نقاط جغرافیایی مختلف بهره ببرند.
5. نوآوری و توسعه سریع‌تر
کسب‌وکارها در پلتفرم‌های ابری مانند «اپراتور اهورا» به فناوری‌های روز از جمله هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و تحلیل داده‌های کلان دسترسی دارند. این امکانات به شرکت‌ها کمک می‌کند تا سریع‌تر دست به نوآوری زده و محصولات و خدمات ارزشمندی را به بازار عرضه کنند.
در زمان برنامه‌ریزی برای مهاجرت ابری، شناخت ابزارهای ذخیره‌سازی مانند بلاک استورج ضروری است. مقاله بلاک استورج چیست می‌تواند راهنمای خوبی برای شروع باشد.
انواع مهاجرت ابری
مهاجرت به ابر انواع مختلفی دارد و بسته به اینکه چه چیزی را به کجا منتقل می‌کنید، متفاوت است.
1. مهاجرت کامل دیتاسنتر (Data Center Migration)
در این روش تمام داده‌ها، برنامه‌ها و عملیات سازمان از مرکز داده داخلی به ارائه‌دهنده خدمات ابری منتقل می‌شود. این نوع مهاجرت برای سازمان‌هایی مناسب است که به طور کامل از زیرساخت سنتی خارج می‌شوند. البته به دلیل پیچیدگی انتقال و نیاز به تست‌های گسترده اجرای آن زمان‌بر خواهد بود.
2. مهاجرت ترکیبی (Hybrid Cloud Migration)
گاهی سازمان‌ها ترجیح می‌دهند که بخشی از زیرساخت خود را روی ابر منتقل کرده و بخش‌های حساس یا حیاتی را در محیط داخلی حفظ کنند. مدل ترکیبی به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا از مزیت مقیاس‌پذیری و انعطاف‌پذیری ابر بهره ببرند، بدون اینکه کنترل داده‌های حساس را از دست بدهند. شرکت‌ها از مهاجرت ابری ترکیبی برای پشتیبان‌گیری از داده‌ها نیز استفاده می‌کنند.
یکی از مدل‌های پرکاربرد در مهاجرت ابری، استفاده از ساختارهای ترکیبی است. اگر نمی‌دانید فضای ابری هیبریدی چیست و چه مزایایی دارد، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را از دست ندهید.
3. مهاجرت بین ابری (Cloud-to-Cloud Migration)
سازمان‌ها گاهی به دلایل مختلف منابع خود را از یک ابر به ابر دیگری منتقل می‌کنند. این تغییر معمولا به دلیل هزینه کمتر، قابلیت‌های خاص یا سیاست‌های جدید سازمانی انجام می‌شود. مهاجرت بین ابرها نیازمند توجه ویژه به سازگاری برنامه‌ها و داده‌ها با محیط جدید است.
4. مهاجرت جزئی (Workload-Specific Migration)
در برخی موارد سازمان تنها بخش‌های خاصی از عملیات خود را به ابر منتقل کنند. مثلا یک بانک که فقط سیستم تحلیلی خود را روی ابر اجرا می‌کند، درحالی‌که سامانه‌های تراکنشی همچنان در مراکز داده داخلی باقی بمانند.
5. مهاجرت چند ابری (Multi-Cloud)
هر سرویس‌دهنده ابری مزایای خاص خود را دارد. از این‌رو گاهی کسب‌وکارها منابع خود را بین چند سرویس توزیع می‌کنند تا همزمان از همه مزایا بهره‌مند شده و در عین‌حال همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد نگذاشته باشند.
چالش‌های مهاجرت ابری چیست؟
مهاجرت به ابر مزایای زیادی دارد اما بدون چالش هم نیست. مهم‌ترین چالش‌های این فرآیند عبارت‌اند از:
- هزینه‌های پنهان: مهاجرت ابری در بلندمدت هزینه‌ها را کاهش می‌دهد اما در نبود استراتژی دقیق می‌تواند هزینه‌های پیش‌بینی نشده برایتان بتراشد.
- سازگاری برنامه‌ها: برخی برنامه‌های قدیمی ممکن است با محیط ابری سازگار نبوده و نیازمند بازنویسی یا تغییرات اساسی باشند.
- مسائل امنیتی: سازمان‌ها باید اطمینان حاصل کنند که داده‌های آنها در فضای ابری مطابق با استانداردهای امنیتی و مقررات حاکم محافظت می‌شود.
- وابستگی: قبل از مهاجرت به یک سرویس‌دهنده خاص مطمئن شوید که مسیر خروج از آن هم باز است و شما را به سرویس خود وابسته و محدود نمی‌کند.
برای درک بهتر مفهوم مهاجرت ابری، ابتدا باید بدانید زیرساخت ابری چیست و چه اجزایی در این ساختار نقش دارند. این مقاله به شما کمک می‌کند با پایه‌های فضای ابری آشنا شوید.
بهترین استراتژی مهاجرت ابری چیست؟
برای مهاجرت به ابر استراتژی‌های متنوعی وجود دارد که به عنوان 6R شناخته می‌شوند. آشنایی با این راهبردها به شما کمک می‌کند تا روش مناسب را برای کوچ خود انتخاب کنید:
- Rehost (انتقال مستقیم): برنامه‌ها و داده‌ها بدون تغییر به ابر منتقل می‌شوند. این روش سریع است اما شاید از تمام مزایای ابر بهره‌مند نشوید.
- Replatform (بهینه‌سازی جزئی): برخی تغییرات جزئی در برنامه‌ها اعمال می‌شود تا با محیط ابری سازگار شوند، اما ساختار اصلی برنامه تغییر نمی‌کند.
- Refactor (بازطراحی): برنامه‌ها به طور کامل بازطراحی می‌شوند تا از قابلیت‌های ابری مانند معماری میکروسرویس بهره‌مند شوند. این روش هزینه‌بر اما بسیار موثر است.
- Rebuild (بازسازی): برنامه‌ها از اول برای محیط ابری بازنویسی می‌شوند. این گزینه برای برنامه‌های قدیمی و غیرقابل استفاده مناسب است.
- Replace (جایگزینی): به جای مهاجرت برنامه‌های موجود از برنامه‌های ابری آماده (SaaS) استفاده می‌شود.
- Retain (نگهداری): گاهی بهتر است برخی برنامه‌ها یا داده‌ها را در محیط داخلی نگه داشته و به ابر منتقل نکنید.
برای درک بهتر سرویس ابری SaaS “مقاله SaaS چیست؟ همه چیز درباره نرم افزار به عنوان سرویس” را مطالع کنید
مهاجرت ابری با چه ابزارهایی انجام می‌شود؟
در جریان مهاجرت ابری و پس از آن تغییرات قابل توجهی در نحوه ذخیره، پردازش و انتقال داده‌ها رخ می‌دهد. تیم IT سازمان برای اجرای درست این فرایندها باید از ابزارها و سرویس‌های مناسب بهره ببرند. غول‌های IaaS دنیا یعنی آمازون، گوگل و مایکروسافت بدین منظور سرویس‌ها و ابزارهای قدرتمندی ارائه کرده‌اند که در جدول زیر آنها را معرفی کرده‌ایم.
یکی از ارائه‌دهندگان مطرح خدمات ابری در جهان، گوگل است. اگر نمی‌دانید فضای ابری گوگل چه امکاناتی در اختیار کسب‌وکارها قرار می‌دهد، این مقاله اطلاعات مفیدی به شما می‌دهد.
| نوع ابزار | AWS | Microsoft Azure | Google Cloud |
| مهاجرت پایگاه داده | AWS Database Migration Service | Azure Database Migration Service | Database Migration Service |
| انتقال حجم عظیمی از داده‌ها | Snow Family | Data Box | Transfer Appliance |
| بازیابی سریع سیستم‌ها و داده‌ها پس از بحران | AWS Elastic Disaster Recovery | Azure Site Recovery, Backup and disaster recovery | Backup and DR Service |
| انتقال آنلاین داده‌ها | AWS DataSync, Cloud Data Migration | Azure Files, Azure Blob Storage | BigQuery Data Transfer Service, Cloud Data Transfer |
| تجزیه و تحلیل برنامه‌ها قبل از مهاجرت | AWS Application Discovery Service, Migration Evaluator | Azure Migrate, Movere, Azure Resource Mover | Cloud Migration Services |
| ادغام ذخیره‌سازی محلی و ابری | Storage Gateway | StorSimple | Cross-Cloud Network |
| نظارت روی روند مهاجرت | AWS Migration Hub | Azure Migrate | Migrate to Virtual Machines |
| مهاجرت سرور | AWS App2Container, AWS Server Migration Service, CloudEndure Migration | Azure Migrate | Migrate for Anthos, Migrate for Compute Engine |
مراحل مهاجرت ابری چیست؟
مهاجرت ابری موفق نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، انتخاب استراتژی مناسب و مدیریت پس از مهاجرت است. در ادامه مراحل کامل و اصولی مهاجرت ابری را مرور می‌کنیم.
1. ارزیابی و برنامه‌ریزی: سنگ بنای یک مهاجرت موفق
پروسه مهاجرت ابری با برنامه‌ریزی دقیق و شفاف آغاز می‌شود. در این مرحله سازمان باید دلیل مهاجرت را مشخص کرده و به بررسی دقیق زیرساخت فعلی، برنامه‌ها و داده‌های خود بپردازد. ارزیابی شامل موارد زیر است:
- اهداف و اولویت‌های مهاجرت چیست؟
- کدام بخش‌ها باید به ابر منتقل شوند؟
- آیا برخی اپلیکیشن‌ها برای اجرا به یکدیگر وابسته‌اند؟
- داده‌های حساس چگونه در فضای ابری محافظت خواهند شد؟
- آیا زیرساخت ابری جدید نیازهای پردازشی را برآورده می‌کند؟
- چالش‌ها و موانع مهاجرت کدامند؟
برنامه‌ریزی دقیق در این مرحله نه‌تنها ریسک‌های احتمالی را کاهش می‌دهد، بلکه به سازمان‌ها کمک می‌کند تا هزینه‌ها را بهینه کرده و از مزایای مهاجرت ابری بیشترین بهره را ببرند.
2. انتخاب ارائه‌دهنده خدمات ابری: کدام گزینه بهترین است؟
پس از تکمیل ارزیابی نوبت به انتخاب ارائه‌دهنده ابری می‌رسد. گزینش سرویس‌دهنده مناسب تاثیر مستقیمی بر عملکرد، امنیت و هزینه‌های بلندمدت خواهد داشت. در این مرحله عوامل زیر باید مورد بررسی قرار گیرند:
- سازگاری با برنامه‌ها و داده‌های موجود
- مدل‌های قیمت‌گذاری و هزینه‌های عملیاتی
- امکانات امنیتی و انطباق با قوانین داده‌ها
- مقیاس‌پذیری و قابلیت اطمینان سرویس‌ها
- یکپارچه‌سازی با سیستم‌های موجود
سه سرویس‌دهنده اصلی در دنیا گوگل، مایکروسافت و آمازون هستند اما بسته به نیاز و اولویت‌های سازمان می‌توانید سراغ بهترین سرویس دهنده‌های ابری ایران مثل «ایران سرور» بروید.
3. طراحی معماری ابری: ساختار جدید چگونه خواهد بود؟
در این مرحله مشخص می‌کنید که برنامه‌ها، داده‌ها و زیرساخت‌ها چگونه در محیط ابر سازماندهی می‌شوند. مثل این می‌ماند که نقشه خانه جدیدتان را طراحی کنید. نکات کلیدی که باید در نظر بگیرید:
- طراحی معماری ابری مقیاس‌پذیر و مقاوم
- تعریف پیکربندی‌های شبکه و امنیت
- شناسایی خدمات و ویژگی‌های ابر
- بهینه‌سازی کارایی و عملکرد
- تعیین مکانیزم‌های پشتیبان‌گیری و بازیابی اطلاعات
4. اجرای مهاجرت: انتقال داده‌ها و برنامه‌ها به فضای ابری
در این مرحله زیرساخت IT قدیمی به محیط ابری جدید منتقل می‌شود. بسته به استراتژی مهاجرت (مانند انتقال سریع، تغییر پلتفرم یا بازسازی) فرآیند اجرا شامل موارد زیر است:
- راه‌اندازی محیط ابری هدف
- پیکربندی ماشین‌های مجازی، فضای ذخیره‌سازی و منابع شبکه
- انتقال و همگام‌سازی داده‌ها
- استقرار و پیکربندی برنامه‌ها در زیرساخت ابری
این مرحله حساسیت بالایی دارد و قطعی سرویس یا از دست رفتن داده‌ها مشکلات بزرگی ایجاد می‌کند. برای کاهش ریسک ابتدا مهاجرت را در یک محیط آزمایشی اجرا کرده و پس از اطمینان از عملکرد صحیح آن را در مقیاس کامل پیاده‌سازی کنید.
5. تست و اعتبارسنجی: آیا همه‌چیز به‌درستی کار می‌کند؟
آزمایش دقیق برای اطمینان از عملکرد صحیح برنامه‌ها و داده‌های منتقل‌شده ضروری است. مثل این می‌ماند که بعد از اسباب‌کشی وسایل خانه را چک کنید که سالم باشند و درست کار کنند. برخی از آزمایش‌های رایج:
- بررسی کارکرد صحیح برنامه‌ها پس از مهاجرت
- ارزیابی واکنش سیستم تحت پردازش سنگین
- تست امنیتی برای شناسایی آسیب‌پذیری‌ها
- تست پذیرش کاربران برای اطمینان از تجربه کاربری مناسب
هر مشکل یا نقص شناسایی‌شده باید به سرعت برطرف شود تا سیستم‌ها بدون مشکل در محیط عملیاتی مستقر شوند.
6. بهینه‌سازی و نگهداری زیرساخت ابر
مهاجرت به ابر پایان کار نیست و باید پیوسته عملکرد سیستم‌ها را پایش و بهینه کرد. این مرحله شامل موارد زیر است:
- بهینه‌سازی منابع برای کاهش هزینه‌ها
- به‌روزرسانی مداوم نرم‌افزارها و پروتکل‌های امنیتی
- راه‌اندازی مکانیزم‌های نظارت و هشدار
- نظارت بر عملکرد سیستم‌ها و شناسایی مشکلات
- ایجاد فرآیندهای مدیریت ابری
سازمان با بکارگیری ابزارهای مانیتورینگ و تحلیل داده‌ها می‌تواند بهره‌وری سیستم‌ها را افزایش داده و از مشکلات احتمالی پیشگیری کند.
برخی از سازمان‌ها پس از مهاجرت به فضای ابری، به دنبال افزایش توان پردازشی برای پردازش‌های سنگین هستند. اگر شما هم با این نیاز مواجه‌اید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا ببینید HPC چیست و چه کاربردی دارد.
جمع‌بندی
مهاجرت ابری هزینه‌های سازمان را کاهش می‌دهد، مقیاس‌پذیری را ارتقا داده و امنیت را بهبود می‌بخشد. بااین‌حال موفقیت در این مسیر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، انتخاب استراتژی مناسب و استفاده از ابزارهای درست است.
هر سازمان باید باتوجه‌به نیازهایش تصمیم بگیرد که کدام مدل مهاجرت ابری مناسب‌تر است و چگونه می‌تواند چالش‌های موجود را مدیریت کند. با در نظر گرفتن همه جوانب مهاجرت به ابر زمینه‌ساز رشد، نوآوری و افزایش بهره‌وری در کسب‌وکار خواهد بود.
سوالات متداول درباره مهاجرت ابری
1. مهاجرت ابری چیست؟
فرآیند انتقال داده‌ها، برنامه‌ها و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات از محیط سنتی به فضای ابری است.
2. مزایای مهاجرت ابری چیست؟
افزایش مقیاس‌پذیری، کاهش هزینه‌ها، بهبود امنیت، دسترسی بهتر به داده‌ها و بهبود عملکرد کلی سیستم.
3. چقدر زمان برای مهاجرت ابری لازم است؟
بسته به پیچیدگی سیستم‌ها و حجم داده‌ها از چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد. برنامه‌ریزی دقیق و آزمایش‌های اولیه می‌تواند زمان انتقال را کاهش دهند.
4. آیا پس از مهاجرت امکان بازگشت به محیط سنتی وجود دارد؟
بله، اما فرآیند بازگشت از ابر پیچیده و پرهزینه است. بنابراین قبل از مهاجرت باید تحلیل دقیقی انجام شود.
5. چطور هزینه‌های مهاجرت ابری را تخمین بزنیم؟
با استفاده از ابزار تخمین هزینه سرویس‌دهنده، محاسبه هزینه‌های مستقیم (مصرف منابع) و غیرمستقیم (نیروی انسانی، آموزش) و ارزیابی نیازمندی‌های فعلی و آتی.
6. چه ابزارهایی برای مهاجرت ابری وجود دارد؟
ابزارهای ارائه‌دهندگان ابر مثل AWS Migration Hub, Azure Migrate, Google Cloud Migrate و ابزارهای شخص ثالث مانند CloudEndure, Zerto, Carbonite Migrate.
7. مهاجرت ابری برای کدام حوزه‌ها بهتر است؟
همه حوزه‌ها می‌توانند از مزایای آن بهره ببرند به ویژه فناوری اطلاعات، تجارت الکترونیک، سلامت، بانکداری، آموزش و تولید.
8. چگونه از مشکلات بعد از مهاجرت جلوگیری کنیم؟
با انجام تست‌های جامع، نظارت مستمر، بهینه‌سازی منابع و آموزش کاربران نهایی.
منبع:
