خرید و مدیریت نرم‌افزارها از فاکتورهایی است که زمان و بودجه سازمان‌ها و توسعه‌دهندگان را در ابتدای مسیر پروژه می‌بلعد. یکی از راه‌حل‌های این چالش، استفاده از PaaS یا پلتفرم به عنوان سرویس است که هزینه‌های اولیه را از دوش شما برمی‌دارد. در این مطلب به شما می‌گوییم که PaaS چیست و چطور بازدهی و بهره‌وری توسعه‌دهندگان را متحول می‌کند.
PaaS چیست؟
PaaS یا پلتفرم به عنوان سرویس (Platform as a Service) یک محیط توسعه و استقرار در بستر ابری است که خلق انواع اپلیکیشن‌های ساده و پیچیده را ممکن می‌کند. در این مدل از رایانش ابری کاربر منابع مورد نیاز را از یک ارائه‌دهنده خدمات به صورت پرداخت در ازای مصرف اجاره کرده و از طریق اینترنت به آن دسترسی پیدا می‌کند.
سرویس PaaS مثل IaaS (زیرساخت به عنوان سرویس) شامل زیرساخت‌های سخت‌افزاری از جمله سرور، حافظه و شبکه است اما علاوه بر آن میان‌افزارها، ابزارهای توسعه، سیستم‌های مدیریت پایگاه داده و حتی خدمات هوش تجاری (BI) را هم در اختیار مشتری قرار می‌دهد. در واقع سرویس PaaS به شکلی طراحی شده که از کل چرخه توسعه وب‌اپلیکیشن یعنی تولید، تست، استقرار، مدیریت و بروزرسانی پشتیبانی کند.
با بکارگیری پلتفرم به عنوان سرویس کافی است روی توسعه برنامه‌ها و خدمات تمرکز کرده و مدیریت امور دیگر را به ارائه‌کننده بسپارید.
سرویس PaaS چطور کار می‌کند؟
پلتفرم PaaS شامل لایه‌های سخت‌افزار، مجازی‌سازی و شبکه است که برای پشتیبانی از توسعه، آزمایش و اجرای اپلیکیشن‌ها با هم تعامل دارند. توسعه‌دهندگان از طریق رابط کاربری گرافیکی یا API به این لایه‌ها دسترسی پیدا می‌کنند:
1. ساخت: در این لایه منابع پردازشی سرور مانند پردازنده، حافظه و شبکه به صورت مجازی ارائه می‌شوند.
2. محیط Runtime: شامل ابزارها و چارچوب‌های مختلفی است که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد کدهای خود را بدون دغدغه پیکربندی اجرا کنند. محیط‌های زمان اجرا برای زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف مانند جاوا، پایتون و جاوا اسکریپت وجود دارد.
3. ابزارهای توسعه: مجموعه‌ای از ابزارهای تخصصی برای توسعه، کنترل و تست را فراهم می‌کند؛ برای مثال IDE.
4. پایگاه داده: گزینه‌های مختلفی برای ذخیره‌سازی داده، مانند پایگاه‌های داده رابطه‌ای و NoSQL.
5. میان‌افزار: سرویس‌هایی مانند صف‌های پیام، کش و مدیریت API.
6. ابزارهای استقرار و مدیریت: برای استقرار خودکار، مقیاس‌پذیری و نظارت بر برنامه‌ها.
7. رابط کاربری: رابط کاربری گرافیکی، رابط خط فرمان (CLI)، رابط API و در برخی موارد هر سه مورد.
توسعه‌دهندگان با استفاده از این لایه‌ها به سرعت اپ‌های خود را ساخته و روی PaaS مستقر می‌کنند. پلتفرم به طور خودکار منابع مورد نیاز را تخصیص داده و برنامه را در دسترس کاربران قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید: IaaS چیست؟ هر چیزی که راجع به IaaS باید بدانید!
انواع سرویس PaaS چیست؟
انواع مختلفی از پلتفرم به عنوان سرویس وجود دارد که هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. انتخاب PaaS مناسب به نیازهای سازمان، نوع برنامه و سطح امنیتی مورد نیاز بستگی دارد. در ادامه به معرفی انواع PaaS می‌پردازیم.
PaaS عمومی (Public PaaS)
تمام زیرساخت‌ها و منابع توسط ارائه‌دهنده سرویس مدیریت شده و از طریق اینترنت در دسترس قرار می‌گیرند. این مدل برای توسعه‌دهندگانی ایده‌آل است که به دنبال راه‌حلی سریع و آسان برای ساخت و اجرای برنامه‌های خود هستند. از نمونه‌های آن می‌توان مایکروسافت Azure App Service و گوگل App Engine را برشمرد.
PaaS خصوصی (Private PaaS)
سرویس‌دهنده زیرساخت و منابع را در فایروال سازمان یا دیتاسنتر خصوصی مستقر می‌کند. مناسب سازمان‌هایی است که به دنبال کنترل بیشتر بر روی داده‌ها و امنیت خود هستند. Cloud Foundry و OpenShift از نمونه‌های محبوب هستند.
PaaS هیبریدی (Hybrid PaaS)
این مدل ترکیبی از PaaS عمومی و خصوصی است و به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا از انعطاف‌پذیری و مقیاس‌پذیری PaaS عمومی در کنار امنیت و سطح کنترل PaaS خصوصی بهره‌مند شوند.
PaaS ارتباطی (CPaaS)
CPaaS به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد که قابلیت‌های ارتباطی مانند پیام‌رسانی، صدا و ویدئو را به برنامه‌های خود اضافه کنند. Twilio یک نمونه محبوب از PaaS ارتباطی است که برای ساخت برنامه‌های تعاملی کاربرد دارد.
PaaS موبایل (MPaaS)
پلتفرمی برای توسعه، تست و مدیریت برنامه‌های موبایل است. این سرویس ابزارها و خدمات مورد نیاز برای ساخت اپلیکیشن‌های موبایل را در یک محیط یکپارچه فراهم کرده و فرآیند توسعه را برای تیم‌های نرم‌افزاری ساده‌تر می‌کند. برای مثال Firebase و OutSystems توسعه گرافیکی اپلیکیشن برای اندروید و iOS را تسهیل می‌کنند.
PaaS باز (Open PaaS)
این نوع PaaS بر پایه استانداردهای متن‌باز ساخته شده و به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا برنامه‌های خود را به راحتی بین پلتفرم‌های مختلف منتقل کنند. این مدل به کاربران اجازه می‌دهد که به راحتی پلتفرم را سفارشی کرده و به نیازهای خاص خود تطبیق دهند.
سرویس PaaS چه کاربردهایی دارد؟
کاربردهای PaaS بسیار گسترده است و در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن عبارتند از:
چارچوب توسعه
PaaS یک چارچوب توسعه در اختیار برنامه‌نویسان قرار می‌دهد که می‌توانند در آن اپلیکیشن‌های مبتنی بر ابر را توسعه داده یا سفارشی‌سازی کنند. در این پلتفرم نیاز نیست همه چیز را از ابتدا بسازید و ابزارهای داخلی امکان افزودن سریع قابلیت به اپلیکیشن را به شما می‌دهند. ویژگی‌هایی مثل مقیاس‌پذیری، دسترسی‌پذیری و پشتیبانی از چندین کاربر در PaaS نیاز به کدنویسی را بسیار کم می‌کند.
توسعه بازی
PaaS با میزبانی بازی‌های آنلاین، مدیریت خودکار سرور و امکان تعامل با کاربران، پلتفرمی ایده‌آل برای توسعه بازی‌های آنلاین است. این پلتفرم به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا روی طراحی گیم‌پلی و تجربه کاربری تمرکز کرده و از دغدغه‌های مربوط به زیرساخت خلاص شوند.
هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
PaaS با توسعه مدل‌های یادگیری ماشین، پردازش کلان‌داده و توسعه اپ‌های هوش مصنوعی، به محققان و توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا نوآوری‌های جدیدی در حوزه هوش مصنوعی رقم بزنند. این پلتفرم‌ها با فراهم کردن ابزارها و زیرساخت‌های لازم، هزینه و زمان توسعه پروژه‌های هوش مصنوعی را کاهش می‌دهند.
تحلیل داده یا هوش تجاری
سازمان‌ها با بکارگیری ابزارهای قدرتمند PaaS داده‌های خود را به صورت عمیق کاوش کرده و الگوهای پنهان در آن را کشف می‌کنند. این بینش ارزشمند به آنها امکان می‌دهد تا تصمیمات بهتری برای طراحی محصول، سرمایه‌گذاری و سایر جنبه‌های کسب‌وکار بگیرند.
خدمات جانبی
پلتفرم به عنوان سرویس علاوه بر فراهم کردن زیرساخت اصلی، طیف وسیعی از خدمات جانبی مانند مدیریت فرآیندها، دایرکتوری، امنیت و برنامه‌ریزی وظایف را ارائه می‌دهد که توسعه و مدیریت اپ‌ها را آسان می‌کنند.
بیشتر بخوانید: daas چیست؟ آشنایی با تفاوت بین VDI و DaaS
مزایای سرویس PaaS چیست؟
پلتفرم به عنوان سرویس در بین مدل‌های رایانش ابری بیشترین مزایا را به همراه دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
کاهش زمان کدنویسی
به جای اینکه توسعه‌دهندگان مجبور باشند هر بار چرخ را از نو اختراع کنند، PaaS ابزارهای آماده‌ای مانند گردش کار، خدمات دایرکتوری، ویژگی‌های امنیتی، موتور جستجو و غیره را در اختیارشان قرار می‌دهد. این ویژگی زمان مورد نیاز برای کدنویسی برنامه‌های جدید را کاهش داده و به تیم‌ها اجازه می‌دهد روی ویژگی‌های مهم‌تر برنامه تمرکز کنند.
بهبود کارایی
یکی از مهم‌ترین مزایای PaaS ارائه مجموعه‌ای از کامپوننت‌های آماده است. این کامپوننت‌ها به تیم توسعه امکان می‌دهد که قابلیت‌های پیشرفته را به محصولات خود اضافه کنند، حتی اگر متخصصان آن حوزه خاص در سازمان وجود نداشته باشد. بنابراین به جای استخدام نیروهای ماهر و پرداخت دستمزد بالا به آنها، می‌توانید از قابلیت‌های آماده این سرویس بهره ببرید.
توسعه اپ برای پلتفرم‌های مختلف
کاربران از دستگاه‌های مختلفی مانند کامپیوتر، لپ‌تاپ، تبلت و گوشی هوشمند برای دسترسی به برنامه‌ها استفاده می‌کنند. PaaS با ارائه قابلیت توسعه برای پلتفرم‌های مختلف، ساخت برنامه‌های چند پلتفرمی را ساده‌تر و سریع‌تر می‌کند. به این ترتیب می‌توانید با یک بار کدنویسی، برنامه خود را در دسترس طیف وسیعی از کاربران قرار دهید.
دسترسی به ابزارهای پیشرفته
اکثر نرم‌افزارهای توسعه، هوش تجاری و تجزیه و تحلیل داده قیمت بالایی دارند و خرید آنها برای افراد و سازمان‌ها مقرون‌به‌صرفه نیست. PaaS با ارائه مدل پرداخت به ازای استفاده، این مشکل را حل می‌کند. به این ترتیب شما از ابزارهای پیشرفته و قدرتمند، بدون نیاز به خرید آنها استفاده می‌کنید و متناسب با میزان مصرف هزینه می‌پردازید.
همکاری تیمی بدون مرز
محیط توسعه در PaaS به‌صورت آنلاین در دسترس است و اعضای تیم می‌توانند به‌صورت همزمان از نقاط مختلف جغرافیایی روی یک پروژه کار کنند. بنابراین حتی اگر اعضای تیم در کشورهای مختلف باشند، بدون مشکل به همکاری و توسعه پروژه می‌پردازند.
مدیریت یکپارچه چرخه عمر برنامه
سرویس PaaS تمام ابزارها و قابلیت‌های مورد نیاز برای مدیریت کامل چرخه عمر برنامه وب را در یک محیط یکپارچه فراهم می‌کند. از ساخت و آزمایش گرفته تا استقرار، مدیریت و به‌روزرسانی؛ همه چیز به طور متمرکز و کارآمد انجام می‌شود.
در مجموع پلتفرم به عنوان سرویس با ارائه مجموعه‌ای از ابزارها به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا برنامه‌ها را سریع‌تر، کارآمدتر و با هزینه کمتر بسازند و به بازار عرضه کنند.
بیشتر بخوانید: HPC چیست؟ هرآنچه که باید درباره پردازش فوق سریع بدانید!
معایب و چالش‌های PaaS
سرویس PaaS مانند هر فناوری دیگری معایب خاص خود را دارد. درک این چالش‌ها به شما کمک می‌کند تا با آگاهی کامل تصمیم بگیرید که آیا PaaS برای نیازهای شما مناسب است یا خیر.
وابستگی به سرویس‌دهنده
بزرگترین چالش PaaS وابستگی شدید به ارائه‌دهنده خدمات است. مثل کسی که سوار قایق دیگری شده و کنترلی بر مسیر ندارد؛ اگر ارائه‌دهنده با مشکل روبرو شود، شما هم به طور مستقیم تحت تأثیر قرار می‌گیرید. حتی اگر قصد تغییر سرویس‌دهنده را داشته باشید، انتقال به یک پلتفرم جدید می‌تواند دردسرهای زیادی برایتان ایجاد کند.
محدودیت در شخصی‌سازی
پلتفرم به عنوان سرویس مثل بوتیک لباس است که گزینه‌های محدودی برای انتخاب به شما می‌دهد و نمی‌توانید لباس را دقیقاً مطابق سلیقه و اندازه خودتان بدوزید. این سرویس به ابزارها و فناوری‌های ارائه‌دهنده محدود است و شاید نتوانید برنامه خود را به طور کامل مطابق میل خودتان شخصی‌سازی کنید.
دغدغه امنیت
ارائه‌دهندگان PaaS برای حفاظت از اطلاعات شما تلاش می‌کنند، اما هیچ سیستمی صد درصد امن نیست. مطمئن شوید که ارائه‌دهنده از استانداردهای امنیتی بالایی پیروی کرده و اطلاعات شما را به طور ایمن نگهداری می‌کند.
ناسازگاری با سیستم فعلی
گاهی یکپارچه‌سازی PaaS با سیستم‌های قدیمی یا زیرساخت‌های موجود سازمان چالش‌برانگیز است. اگر سیستم‌های شما قدیمی باشد، تطبیق آنها با محیط PaaS احتمالا نیاز به هزینه اضافی داشته باشد. این چالش می‌تواند منجر به کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌های اجرای پروژه شود.
تفاوت PaaS با IaaS و SaaS
IaaS (زیرساخت به‌عنوان سرویس) و SaaS (نرم‌افزار به‌عنوان سرویس) دو مدل دیگر از رایانش ابری هستند. بین این سه مدل در سطح کنترل کاربر، ابزارها، نوع خدمات و مخاطبان هدف تفاوت‌‌هایی وجود دارد:
| ویژگی | IaaS | PaaS | SaaS |
| تعریف | ارائه زیرساخت مجازی شامل سرورها، ذخیره‌سازی و شبکه. | ارائه یک پلتفرم کامل برای توسعه، تست و استقرار اپلیکیشن. | ارائه نرم‌افزارهای آماده از طریق اینترنت. |
| سطح کنترل کاربر | بیشترین کنترل بر روی زیرساخت (سرورها، شبکه، ذخیره‌سازی) | کنترل روی برنامه‌ها و داده‌ها | کمترین کنترل، فقط دسترسی به نرم‌افزار |
| انعطاف‌پذیری سرویس | بیشترین انعطاف‌پذیری در انتخاب و پیکربندی زیرساخت. | انعطاف‌پذیری کمتر از IaaS و بیشتر از SaaS | کمترین انعطاف‌پذیری، فقط امکانات ارائه شده توسط نرم‌افزار قابل استفاده است. |
| هزینه | معمولا بیشترین؛ براساس میزان استفاده از منابع محاسبه می‌شود | هزینه کمتر از IaaS و بیشتر از SaaS | ارزانترین گزینه، به صورت اشتراک ماهانه یا سالانه پرداخت می‌شود. |
| موارد استفاده | توسعه و استقرار برنامه‌های سفارشی، میزبانی وب‌سایت‌ها و برنامه‌های پیچیده، تجزیه و تحلیل داده. | توسعه و استقرار برنامه‌های وب و موبایل، تست و توسعه نرم‌افزار، تحلیل داده‌ها. | استفاده از نرم‌افزارهای آماده مانند ایمیل، CRM، ابزارهای اداری. |
| نمونه‌ها | Amazon EC2, Microsoft Azure, Google Compute Engine | Google App Engine, Heroku, AWS Elastic Beanstalk | Google Workspace, Microsoft 365, Salesforce |
| مزایا | انعطاف‌پذیری بالا در تنظیمات زیرساخت و مقیاس‌پذیری. | کاهش زمان توسعه، عدم نیاز به مدیریت زیرساخت، و دسترسی به ابزارهای توسعه. | عدم نیاز به نصب و نگهداری نرم‌افزار، دسترسی آسان از طریق اینترنت. |
| معایب | نیاز به دانش فنی برای مدیریت زیرساخت و پیچیدگی در نگهداری. | وابستگی به ارائه‌دهنده و محدودیت‌های سفارشی‌سازی. | کنترل محدود بر نرم‌افزار و داده‌ها، وابستگی به اینترنت. |
به صورت خلاصه می‌توان گفت:
IaaS بهترین انتخاب برای سازمان‌هایی است که به کنترل کامل زیرساخت نیاز دارند.
PaaS مناسب برای توسعه‌دهندگان و کسب‌وکارهایی است که می‌خواهند روی توسعه و نوآوری تمرکز کنند و مدیریت زیرساخت را به سرویس‌دهنده بسپارند.
SaaS برای کاربرانی ایده‌آل است که دنبال استفاده از نرم‌افزارهای آماده و بدون نیاز به مدیریت پیچیده هستند.
بیشتر بخوانید: SaaS چیست؟ همه چیز راجع به سرویس ابری SaaS
نکات مهم در انتخاب سرویس PaaS چیست؟
بازار دیجیتال پیوسته در حال تغییر و تحول است و انتخاب ابزارهایی که انعطاف‌پذیری کافی را برای گذر از پیچ‌وخم‌های سخت به شما بدهند، حیاتی است. پلتفرم به عنوان سرویس ابزار مناسبی برای این منظور است به شرطی که پیش از انتخاب سرویس‌دهنده این نکات را در نظر داشته باشید:
پشتیبانی از استراتژی چندابری
یکی از ویژگی‌های مهم سرویس‌دهنده توانایی انتقال آسان و بهینه داده‌ها و بارهای کاری بین محیط‌های مختلف است. برای مثال، داده‌ها باید به‌راحتی از پایگاه داده، کانتینر یا اپ‌های متن‌باز یک پلتفرم به محیط دیگر منتقل شوند.
مدیریت یکپارچه پرتفوی IT
شرکت‌ها و تیم‌های فنی اغلب از چندین پلتفرم عملیاتی به‌صورت همزمان استفاده می‌کنند. از اینرو ابزارهای سرویس‌دهنده باید چند فضای ابری (مانند AWS، Azure یا Google Cloud) و زیرساخت داخلی را تحت پوشش قرار دهند. این یکپارچگی نه تنها مدیریت را آسان‌تر می‌کند بلکه باعث کاهش ریسک‌های امنیتی و بهینه‌سازی هزینه‌ها نیز می‌شود.
قفل نشدن در سرویس‌دهنده
قفل شدن در یک ارائه‌دهنده PaaS به محدود شدن گزینه‌ها، افزایش هزینه‌ها و کاهش انعطاف‌پذیری سازمان در بلندمدت منجر می‌شود. این وابستگی به دلایلی همچون تفاوت‌های فنی، استانداردهای خاص، یا هزینه‌های بالای جابه‌جایی به سرویس‌دهنده دیگر رخ می‌دهد. مطمئن شوید که سرویس‌دهنده ابزارها و راهکارهای لازم برای مهاجرت سریع و آسان به سرویس‌های دیگر را تدارک دیده باشد.
فریم‌ورک‌های پشتیبانی شده
مطمئن شوید که سرویس‌دهنده انتخابی با ابزارهای توسعه مدنظر شما سازگار است. آیا پلتفرم از زبان‌هایی مانند Python، Java، Node.js یا .NET پشتیبانی می‌کند؟ آیا فریم‌ورک‌های محبوب مانند React، Angular یا Django در دسترس هستند؟
امنیت بالا
سرویس‌دهنده باید از استانداردهای امنیتی پیشرفته و پروتکل‌های رمزنگاری مناسب برای حفاظت از داده‌های شما برخوردار باشد. پیش از انتخاب حتما بررسی کنید که پلتفرم مورد نظر از پروتکل‌های امنیتی استاندارد مانند HTTPS و SSL پشتیبانی کرده و امکاناتی مانند احراز هویت دو مرحله‌ای و مدیریت دسترسی را ارائه می‌دهد.
پشتیبانی فنی
پشتیبانی فنی یکی از عوامل کلیدی در انتخاب سرویس‌دهنده PaaS است. هر قدر هم که یک پلتفرم پایدار به نظر برسد، همیشه احتمال بروز مشکلات فنی وجود دارد. بنابراین، اطمینان از اینکه سرویس‌دهنده شما پشتیبانی فنی ۲۴/۷ و تیمی متخصص برای رفع مشکلات احتمالی دارد، بسیار مهم است.
جمع‌بندی
سرویس PaaS یک راهکار ابری قدرتمند برای توسعه و اجرای برنامه‌ها است که با مزایایی مانند کاربری آسان، مقیاس‌پذیری و صرفه‌جویی مالی به کسب‌وکارها و توسعه‌دهندگان در دستیابی به اهداف خود کمک می‌کند.
از کاربردهای اصلی پلتفرم به عنوان سرویس می‌توان به توسعه اپلیکیشن‌های وب و موبایل، اینترنت اشیا (IoT) و مدیریت چرخه عمر توسعه نرم‌افزار اشاره کرد. در انتخاب سرویس‌دهنده PaaS نیازهای خاص خود مانند نوع برنامه، زبان برنامه‌نویسی، سطح مقیاس‌پذیری مورد نیاز و بودجه را در نظر گرفته و ارائه‌دهندگان مختلف را با هم مقایسه کنید.
اپراتور هوش مصنوعی راهبردی اهورا با ارائه خدماتی نظیر پردازش گرافیکی ابری، ذخیره‌سازی هوش مصنوعی و مشاوره تخصصی، به‌طور همه‌جانبه پاسخگوی نیازهای متنوع مشتریان در حوزه هوش مصنوعی است. در اهورا بسته به نیازتان می‌توانید سرور مجازی GPU را با کارت گرافیک انویدیا RTX 2080 یا RTX 4090 و … بسازید.
سؤالات متداولی که شما می‌پرسید؟
1. PaaS چیست؟
یک مدل از خدمات ابری است که ابزارهای توسعه و استقرار اپلیکیشن‌ها را از طریق بستر ابری در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
2. چرا از PaaS استفاده کنیم؟
چون هزینه‌های سخت‌افزاری را کاهش می‌دهد و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد روی کدنویسی و توسعه قابلیت‌ها تمرکز کنند.
3. آیا پلتفرم به عنوان سرویس امنیت دارد؟
بله، بسیاری از پلتفرم‌های PaaS پروتکل‌های امنیتی پیشرفته‌ای برای محافظت از داده‌ها و برنامه‌ها ارائه می‌دهند.
4. آیا PaaS نیاز به مهارت خاصی دارد؟
به مهارت برنامه‌نویسی و درک محیط ابری نیاز دارد، اما مدیریت زیرساخت فیزیکی از دوش توسعه‌دهنده برداشته شده است.
5. پلتفرم به عنوان سرویس برای همه کسب و کارها مناسب است؟
این سرویس برای کسب‌وکارهایی مناسب است که به دنبال سرعت، انعطاف‌پذیری و کاهش هزینه‌ها در توسعه و استقرار برنامه‌های خود هستند.
منابع:
